Мор аз оилаи хазандагон буда, якчандхел мешавад: мори гурза, мори печон, мори кубро, мори афъӣ, мори обӣ мормохи мори чипор ва гайраҳо.
МОРИ ПЕЧОН
МОРИ ПЕЧОН, мори ало (Eryx tataricus), як навъ морест безахр: Мушакхои танаш хеле пуркувват, гавхараки чашмаш амуди. Ду шуш дорад (шуши росташ нисбатан дарозтар аст). Пулакчахои баданаш майда, хамвор. Думаш кутох, нисбатан гафс. Дарозии баданаш то 90 см (одатан 60 – 70 см). Рангаш зарди буртоб ё сиёх, тахтапушт ва пахлухояш холл – хол. Асосан дар адирхои водии Хисор, даштхои болооби дарёи Зарафшон, водии Хисор, даштхои болооби дарёи Зарафшон, водии дарёи Сир, регзорхои поёноби дарёхои Вахш, Панҷ, Кофарнихон маскун аст. Дар Бадахшон ва Помир нест. Мори печон бештар дар чойхои камдолу дарахт зиндаги мекунад. Мори печон рузгард аст. Аз хоби зимистона мохи март мехезад. То гармои тобистон тамоми руз фаъол буда, баъд факат шомгохон ё шаб мегардад. Мори тухмзиндазой аст. Мохи май чуфти мешавад. Июн – авали август модинааш то 12 морбача (дарозиаш 13 – 14 см) мезояд. Гизои морбачахо гамбусакҳо, малах ва дигар мавчудоти бемухра аст. Морхои калон тавушкон, муши регзор, калтакалос ва баъзан паррандахои майдаро мехуранд. Мори печон хояндаю малаххоро хурда ба халки кишвар фоида меорад. Зохиран курморро мемонад, бинобар ин мардуми тахчойи онро барои муоличаи касалихо медоранд, ки дар натича микдораш солхои охир кам шудааст. Хусусияти доруияш номаълум . Ба «Китоби сурхи РСС Точикистон» дохил карда шудааст.
МОРИ КУБРО
Кубро - ҷинси морҳо аз оилаи Elapidae. Аксарияти намудхои кубро ҳангоми каҳр сеяки ҷасади пеши худро рост мебардоранд ва гарданашонро ба шакли васеъ мекунанд.Ин хеле мори заҳрнок мебошад.
Кубро ном мори маъмулан заҳролудӣ аст, ки аз хонаводаи морҳои алопеди мебошад. Калимаи Кубро аз калимаи капулу гирифта шуда, ки дар забони португалӣ ба маъноӣ море аст, ки дорои кулоҳи кашишӣ мебошад. Бештар ин гуна морҳо дар ҳангоми эҳсоси хатар, метавонан гардани худро баланд кунанд. Ҳар чанд тамоми куброҳо аз як рӯдаи ҷонваршиносӣ ва аз як нажод нестандю. Куброҳо мумкин аст дар нажодҳо ва манотиқи зер пайдо шаванд: Нажоди заҳрдор ба номи Наҷа кеи аз хонаводаи алапидаҳо ва дар Осиё ва Африқо ёфт мешавад. Куброи обзӣ заҳрдор аз хонаводаи алапидаҳо ки ном он Бавлангрина аст ва дар Африқо ёфт мешавад. Куброи байни сипарӣ (ё марҷонӣ) заҳрдор аз хонаводаи алапидаҳо ҳастанд ки ном он Испойдлипас мебошад ва дар Африқо ёфт мешавад
Мори Афъӣ
Мори Афъӣ, мори афъӣ, афъо (Echis carinatus), як навъ морро мегӯянд. Асосан дар Тоҷикистони Ҷанубӣ Ғарбӣ дучор меояд. Дарозиаш 50-57 см. Сараш бо пӯлакчаҳои майдаи нуқратоб пӯшида шудааст. Рангаш хокистарранг аст. Одатан дар хомаҳои рег, даштҳои зардхоку гилдор, бутазорҳо, харобазор ва дигар ҷойҳо зиндагӣ мекунанд. Моҳҳои июл-август насл медиҳад (аз моҳи октябр Саркарда дар зимистонгоҳ қарор мегирад). Афъӣ асоан хояндаҳои хурд ва қурбоққа мехӯрад. Заҳри мори афъи барои ҳайвоноти хурд (муш, калламуш, калтакалос ва ғайраҳо) марговар аст. Аз заҳри Афъӣ доруҳои гуногун тайёр мекунанд.
Мори Оби
Мори обӣ(Natrixtes tesselata),як навъ морест безаҳр. Рангаш зарди кабудтоб ё бур буда,холҳои сиёҳча ё рахҳои кӯндаланг дорад.Сараш секунҷа буда,аз гардани паҳнаш чандон фарқ намекунад(дар пушти сараш ба шакли ҳарфи лотинии V холи сиёҳтобе ҳаст). Дарозиаш 100-120см,вазнаш 250-300г. Баданашро пулакчаҳои сахт пӯшондаанд.
|